Orientacja w terenie bez mapy
Busola AK
W busoli AK podziałka na limbusie podana jest tylko w tysięcznych. Wartość każdej działki wynosi 1-00 (sto) tysięcznych, co w mierze stopniowej odpowiada 6°. Działki opisane są co 5-00 (pięćset) tysięcznych, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. W busoli AK obraca się limbus, co umożliwia – nie zmieniając położenia busoli – zgrywanie nastawy zerowej podziałki z północnym końcem strzałki magnetycznej. Ta właściwość busoli ułatwia pomiar azymutu magnetycznego i wyznaczenie kierunku w terenie. Ustawienie busoli w takim położeniu, przy zwolnionej igle magnetycznej, nazywa się orientowaniem według busoli. Busola AK posiada przykrywkę ochronną, wewnątrz której znajduje się lustro. Podczas celowania pod takim kątem ustawia się lustro, by móc w nim widzieć igłę magnetyczną oraz pierścień z podziałką w tysięcznych. Przy celowaniu na przedmiot w terenie, pozwala to na jednoczesne sprawdzenie orientacji busoli oraz odczytywanie kątów. Wskaźniki celownicze (muszka i przeziernik) są nieruchome i umocowane na stałe do pudełka busoli. Zacisk igły magnetycznej działa automatycznie przy zamykaniu i otwieraniu ochronnej przykrywki busoli. Na ochronnym szkle busoli naniesiona jest biała linia (luminescencyjna), przechodząca przez środek limbusa i służąca do ułatwienia orientacji według busoli w nocy. Jeden bok pudełka posiada naniesioną podziałkę milimetrową. Bok ten, ścięty ukośnie, pozwala dokładniej ustawić busolę wzdłuż linii na mapie oraz mierzyć odległości. W celu przygotowania busoli do pracy należy przede wszystkim sprawdzić czułość igły magnetycznej. W tym celu zwalniamy zacisk igły i ustawiamy busolę w położeniu poziomym. Po uspokojeniu się igły należy kilkakrotnie wyprowadzić ją z położenia północ-południe, przez zbliżanie metalowego przedmiotu. Jeżeli po każdym wyprowadzeniu z położenia północ- -południe igła szybko powraca na ten sam odczyt na podziałce, oznacza to, że czułość jej jest dostateczna. Jeśli odczyty będą różne, albo jeśli igła powraca do swego położenia zbyt wolno, znaczy to, że czułość igły jest niedostateczna. Busolę taką należy oddać do naprawy. Aby określić kierunek północy za pomocą busoli należy zwolnić igłę magnetyczną i zaczekać aż ustabilizuje swe położenie. W busoli AK kierunek północy wskaże koniec igły pokryty żółtą, fosforyzującą masą. Ściśle biorąc igła magnetyczna busoli prawie nigdzie i nigdy nie wskazuje rzeczywistego kierunku północy, to znaczy kierunku północy geograficznej (na biegun geograficzny Ziemi), lecz wskazuje tylko kierunek północy magnetycznej (na biegun magnetyczny Ziemi), o ile nie ulega wpływom ubocznym zmieniającym jej właściwe położenie. Podział kątowy busoli AK: 360° = 60-00
Budowa busoli AK
- Pudełko
- Przykrywka
- Lustro
- Limbus
- Pierścień z podziałką
- Bok z podziałką milimetrową
- Linia luminescencyjna
- Wskaźniki celownicze
- Igła magnetyczna
Busola Soczewkowa
Obserwację strzałki magnetycznej oraz odczyty wartości azymutów dokonuje się przy pomocy soczewki busoli. Ponieważ obrót pierścienia odbywa się skokowo, o kolejne ząbki (wyznaczone na obwodzie co 3°) należy pamiętać, iż dokładność określenia azymutu jest obarczona błędem ok. 3°. Po rozłożeniu busoli, od strony lewej, znajduje się ścięta krawędź korpusu i wieczka busoli, z podziałką liniową w skali 1 : 50 000 (długości 125 mm), służąca do pomiaru odległości na mapach. Ścięta krawędź może być również wykorzystywana do wykreślania kierunków na mapach i orientacji magnetycznej map. Przy wyznaczaniu w terenie kierunków i pomiarze azymutów magnetycznych busolę należy utrzymywać poziomo, przy policzku, z soczewką na wysokości oka. Podział kątowy busoli soczewkowej: 360° = 6400–(mils) stosowany w NATO
Budowa Busoli soczewkowej
- Wieczko
- Korpus
- Pierścień obrotowy
- Okrągła tarcza pływająca z igłą magnetyczną
- Wskaźnik luminescencyjny pierścienia
- Bok z podziałką liniową
- Szczerbinka
- Muszka
- Wspornik soczewki
- Soczewka
- Podziałka kątowa (opis czarny w tysięcznych, czerwony w stopniach)
- Uchwyt kolankowy
Posługując się busolą należy przestrzegać następujących zasad:
- W celu zabezpieczenia ostrza igły przed szybkim zużyciem należy igłę unieruchamiać w czasie przenoszenia busoli (dot. busoliAK).
- Przed pracą w nocy busolę należy naświetlić w ciągu 1-2 minut w promieniach światła naturalnego lub sztucznego, by nafosforyzowane części busoli dobrze świeciły w ciemności.
- Podczas pracy z busolą należy pamiętać, aby w pobliżu nie było przedmiotów wykonanych z materiałów stalowych lub żelaznych, które oddziaływują na położenie igły magnetycznej.
- Należy unikać pracy z busolą w czasie burzy oraz w pobliżu linii wysokiego napięcia.
- Nie należy posługiwać się busolą w rejonach o znacznej anomalii magnetycznej.
Według słońca
Słońce znajduje się na południu w momencie kulminacji; w naszej strefie czasowej (na południku 15°) o godz. 12.00
| Położenie słońca | Luty - Październik | Maj - Lipiec | Listopad - Styczeń |
|---|---|---|---|
| Wschód | ok. godz. 6.00 | ok. godz. 7.00 | - |
| Południe | godz. 12.00 | godz. 12.00 | godz. 13.00 |
| Zachód | ok. godz. 18.00 | ok. godz. 17.00 | - |